Czynniki chemiczne, biologiczne w miejscu pracy
Czynniki występujące w miejscu pracy mające wpływ na zdrowie człowieka
fizyczne – mechaniczne, elektryczne, promieniowanie polami elektromagnetycznymi, termiczne, pyły, hałas, drgania mechaniczne
chemiczne – oddziałujące na organizm człowieka wszelkie substancje (pierwiastki, związki chemiczne produkowane przez przemysł), preparaty – mieszany składające się dwóch lub więcej substancji, substancje niebezpieczne – oznakowane specjalnymi piktogramami, które mogą być wybuchowe, utleniające łatwopalne, wysoce tokstyczne, żrące, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne, wpływające na rozrodczość, niebezpieczne dla środowiska
biologiczne – oddziałowujące na organizm człowieka mikroorganizmy pochodzenia organicznego, które moga być przyczyna zakażenia, zatrucia, alergii (bakterie, grzyby, wirusy, toksyny, pasożyty wewnętrzne, drobnoustroje).
psychofizyczne – obciążające obszar psychofizyczny człowieka – statyczne obciążenie fizyczne np. długie napięcie mięśni, dynamiczne obiążenie fizyczne, nadmierne przeciążenie lub nie dociążenie umysłu, obciążenia: percepcyjne, emocjonalne
Substancje chemiczne
Substancje rakotwórcze lub mutagenne należy zastąpić wszędzie tam, gdzie to jest możliwe z technicznego punktu widzenia.
Jeżeli nie można zmienić procesu technologicznego, to należy starać się wyeleminować lub unikać narażenia na substancje, które:
- zwiększają zagrożenie pożarem, wybuchem,
- są lotne, rozproszone w powietrzu,
- powodują zagrożenia dla zdrowia, powodują np. alergie, choroby zawodowe, są wchłaniane przez skórę itp.
Stosując czynniki chemiczne w miejscu pracy należy pamiętać by:
- ograniczyć do minimum liczbę narażanych pracowników
- zapewnienić odpowiednią wentylację pomieszczeń
- przechowywać w miejscu pracy ilości czynników chemicznych, jaka jest wymagana do zapewnienia ciągłości pracy
- kontrolować stosowanie procedur związanych z właściwym obchodzeniem się z czynnikami chemicznymi – zwracać szczególną uwagę na stosowanie środków ochrony indywidualnej ( odzież, rękawice, buty, maski, okulary itp.
Link do strony zawierającej informacje o substancjach chemicznych, niebezpiecznych
Substancje biologiczne
Szkodliwy czynniki biologiczne obejmują:
- drobnoustroje komórkowe, w tym zmodyfikowane genetycznie,
- jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego, w tym zmodyfikowane genetycznie,
- hodowle komórkowe,
- pasożyty wewnętrzne,
które mogą być przyczyną: zakażenia, alergii, zatrucia.
Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych
W zależności od właściwości zakaźnych czynników biologicznych i ich wpływu na zdrowie pracowników zostały one zaklasyfikowane do 4 grup zagrożeń.
Kryteriami klasyfikacji czynników do poszczególnych grup:
- zdolność wywoływania choroby u człowieka i ciężkość jej przebiegu,
- możliwość rozprzestrzeniania się choroby w populacji,
- możliwość zastosowania skutecznej profilaktyki i leczenia.
Grupa 1 zagrożenia – czynniki, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.
Czynniki biologiczne zaliczane do 1 grupy zagrożenia, wymagają przestrzegania obowiązujących ogólnych zasad higieny. Jest to warunek wystarczający do wyeliminowania narażenie lub jego ograniczenie.
Grupa 2 zagrożenia – czynniki, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne.
Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np.:
- Borrelia burgdorferi (krętek wywołujący boreliozę),
- Staphylococcus aureus (gronkowiec złocisty),
- Clostridium tetani (laseczka tężca),
- Aspergillus fumigatus (kropidlak popielaty).
Grupa 3 zagrożenia – czynniki, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne.
Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np.:
- koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej (wirus SARS)
- koronawirus zespołu ostrej niewydolności oddechowej 2 (wirus SARS-CoV-2)
- koronawirus bliskowschodniego zespołu niewydolności oddechowej (wirus MERS)
- Yersinia pestis (dżuma),
- Mycobacterium tuberculosis (gruźlica),
- Blastomyces dermatitidis (drożdżowiec skórny),
- Wirus żółtej gorączki (wywołuje żółtą febrę).
Grupa 4 zagrożenia – czynniki które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne.
Zawyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia, np.:
- wirus Ebola,
- mammarenawirus Lassa (wirus gorączki Lassa),
- wirus ospy prawdziwej (variola major i minor)
